Living by the book

Kort na onze aankomst in Hong Kong schafte ik mezelf een Kindle aan. Kindle? zo'n e-reader aangesloten op Amazon waardoor je (en vaak aan de helft van de prijs trouwens) de wereldbibliotheek in de palm van je hand hebt. Op dat ogenblik leek het me een vrij duur cadeautje voor mezelf maar het bood ook een aantal voordelen: in Hong Kong wonen we op minder dan de helft van onze oppervlakte in België (met andere woorden mijn collectie boeken vloog onverbiddelijk in storage in België) en ten tweede nemen boeken tijdens het reizen wel wat plaats in (zeker als je er zoals ik minstens een drietal meezeult).

 

Sinds we hier wonen heb ik de gewoonte om, tussen de andere boeken in, ook wat te lezen over de bestemmingen die we tijdens onze tripjes aandoen. Soms hoor je dingen vertellen of kom je op je rondrit mensen tegen waarvan je denkt "van deze cultuur of van deze gebeurtenis wil ik toch graag wat meer weten". En dan kan het fictie of non-fictie zijn maar het is wel leuk om voor of na een reis nog even de cultuur opnieuw op te zoeken in het boek dat je aan het lezen bent.

 

Bij deze (voor de boekenwormen en geïnteresseerden onder ons) een lijstje van desbetreffende boeken die ik zeker kan aanraden:

 

- Silent Tears: A journey of hope in a Chinese Orphanage (Kay Bratt): Non-fictie: deze Amerikaanse mama verhuist met haar dochter en expat-man naar China. Om zich nuttig te maken biedt ze zich aan als vrijwilligster bij een lokaal weeshuis waar vooral meisjes verblijven (om de voor de hand liggende reden). Dit boek is een relaas van haar jaren als vrijwilligster daar en haar ups en downs en strijd met de Chinese "red tape"

 

- First they Killed my Father: A daughter of Cambodia Remembers (Loung Ung)

- After they Killed our Father: A Refugee from the Killing Fields Reunites with the Sister she left behind (Loung Ung). Non-fictie

Na ons bezoek aan Siem Reap in Cambodia (waar ik nog heel veel mensen zag die slachtoffer waren van landmijnen of nog steeds de tekenen droegen van de oorlog die er had gewoed) las ik deze twee boeken. Loung woont als 5-jarig meisje in een middenklasse gezin van 7 wanneer de Khmer Rouge de macht grijpt in Cambodia. Ze wordt met heel het gezin getransporteerd naar wat nu de killing fields worden genoemd. Haar vader, moeder en jongste zusje laten het leven in de kampen. Loung slaagt erin de vluchtelingenkampen te bereiken in Thailand samen met haar oudste broer en diens vrouw. Vandaar emigreert ze naar Amerika om er een heel nieuw leven uit te bouwen. Maar ze draagt voor de rest van haar leven de sporen mee van wat de Khmer Rouge heeft aangericht.

 

- Yakuza Pride (H.J. Brues): fictieverhaal dat je meer leert over de "sense of pride" en way of life in Japan, meer bepaald de underground maffia of Yakuza

 

- Story of a Comfort Girl (Roger Rudick) Non-fictie: Tijdens de "Council for Korean Comfort Women" in 1991 in New York (UN) wordt dit verhaal opgetekend van Ji Im-Sil. Ze is Koreaanse en wordt als jong meisje ontvoerd om als comfort girl te dienen tijdens WOII in Japan. De comfort girls zijn tot op vandaag door de Japanse regering letterlijk doodgezwegen of ontkend. Deze jonge meisjes uit China en Korea werden ontvoerd of verkocht om als seksslavinnen te dienen voor het Japanse leger in mensonterende omstandigheden. Velen van hen overleefden dit niet of pleegden nadien uit schaamte zelfmoord. De overlevers hebben meestal een leven in stilzwijgen geleefd (omwille van de schaamte) maar een kleine minderheid durft te spreken.

 

- Chinese dolls: a novel (Lisa See) Fictie: het verhaal van drie Aziatische meisjes Grace, Ruby en Helen wiens levenspad elkaar kruist in de voor/tijdens/ en naoorlogse showbusiness in Amerika. Elke van hen met hun eigen geschiedenis en geheimen. Een prachtige roman voor de liefhebbers.

 

- The Rape of Nanking: the Forgotten Holocaust of World War II (Iris Chang) non-fictie

Tot mijn grote scha en schande moet ik bekennen dat ik tot voor kort ook geen weet had van deze gebeurtenis. Als Westerling hebben we vaak niets gehoord (laat staan geleerd in onze geschiedenislessen) van wat er zich buiten ons continent afspeelde op wereldgebied. Maar tegelijk (of eigenlijk reeds eerder) woedde de oorlog reeds in Azië op een mogelijks nog grotere schaal.

In 1937 kwam de Chinese stad Nanking (nu gekend als Nanjing) ten val onder Japan. De schattingen zijn dat in Nanjing ongeveer 300.000 Chinese burgers (mannen, vrouwen en kinderen) werden afgeslacht en dit op een periode van enkele weken tijd op de meest gruwelijke wijze. Van die grootorde dat men er vrij zeker van is dat er op die korte periode meer Chinezen zijn ongekomen in Nanjing dan dat er Joden omkwamen tijdens de hele periode van WOII. Vandaar dat dit de "vergeten holocaust" wordt genoemd. Vergeten, te meer omdat Japan tot op heden verwoede pogingen onderneemt om ook dit in de doofpot te steken. Dit is een van de weinige boeken die er over de val van Nanjing werden geschreven.

 

Zoals je kan zien misschien niet te klasseren bij de "lichte cultuur" voor aan het strand maar stuk voor stuk wel eyeopeners. Na elk bezoek aan elk nieuw land voel ik me weer een stukje cultuur en kennis rijker, net zoals na het lezen van deze boeken.

Hiep hiep hoera HKSAR?

Vandaag 1 juli hebben we een dagje vrij omwille van de "HKSAR Establishment Day". 17 jaar geleden werd Hong Kong als Britse kolonie overgedragen in Chinese handen en toen omgedoopt naar de Hong Kong Special Administrative Region. Deel van China, maar toch ook niet helemaal. 1 country, 2 systems zoals het hier wel vaak wordt gezegd.

Maar hoe langer hoe meer gaan er stemmen op dat Hong Kong met de dag "Chineser" aan het worden is. En laat dat nu net de lokale bevolking niet zo gelukkig stemmen. De Chinese invloed wordt hier merkbaar voelbaarder, voor ons Westerlingen misschien minder, maar de lokale bevolking merkt het des te meer.

Waar kan je het als Westerling aan merken? Wij horen bijvoorbeeld van mensen die hier 10 jaar geleden reeds kwamen dat het Engels van de taxichauffeurs of bediening in de restaurants toen merkbaar beter was dan nu. Taxichauffeurs spraken vloeiend Engels en kenden ook alle Engelse straatnamen. Dat is inmiddels wel anders. De belangrijke gebouwen en straten, daar kan je nog geluk mee hebben, voor de rest moet je je taxi-app gebruiken. Een superhandige app trouwens die voor jou je bestemming omzet in het Kantonees (ook in Chinese tekens) dat je dan aan de chauffeur kan laten zien. Des te meer kans op slagen!

Wat nog? Hong Kong werd door de Britten bekend gemaakt met het idee van "queueing". Met andere woorden, niet trekken en duwen aan de metro of aan de bus maar netjes aanschuiven. Aan de bus is er nog niet veel te klagen, maar soms zie je (door het stijgende aantal Chinezen die Hong Kong bezoeken) wel eens akkefietjes ontstaan in de metro. Idee is dat je er eerst de mensen uitlaat vooraleer je zelf instapt. Chinezen hanteren echter de idee van "zo lang ik er maar op/af geraak". Op de rush hours heeft Hong Kong dus een soort MTR hulpverleners ingezet die je eraan herinneren dat je je beurt dient af te wachten en ook niet duwt om nog op de metro te geraken wetende dat de volgende metro er toch binnen de 2 minuten aankomt.

Zoals hierboven gezegd, meer en meer Chinezen bezoeken Hong Kong. Wat komen ze hier dan doen? Ow yeah, shoppen!! En wat zoal?:
* melkpoeder (gelimiteerd tot 2 dozen/pp) omwille van de crisis (en de sterfgevallen bij kinderen) de laatste jaren in China. Het melkpoeder bleek er giftige stoffen te bevatten dus men neemt het zekere voor het onzekere en komt het indien mogelijk hier kopen
* luxeproducten zoals horloges/handtassen/schoenen. Zijn deze niet te koop in China? Jawel, maar als je daar een Rolex winkel binnenloopt weet je nog altijd niet (hoe echt en authentiek de winkel er ook uitziet) of je met een echt exemplaar buitenstapt. De namaakindustrie is er zo ver gevorderd en patenten en merknamen kunnen slechts miniem worden beschermd dat Chinezen (jawel, diegenen die aan namaak doen) deze goederen zelden aankopen in China (eerst je bekwamen in namaak om dan je eigen winkels niet meer te vertrouwen, hallo Kafka)
* bepaalde "Westerse" merken die in China niet te koop zijn, en dan vooral zoetigheden of kledijmerken

Wat merken de lokale mensen dan vooral?
* een sterke vermindering of bedreiging van de vrijheid van meningsuiting: zo is volgens veel collega's de South China Morning Post (toch geldend als kwaliteitskrant) minder en minder open over wat er allemaal verkeerd loopt in China. Er zouden systematisch Hong Kongse hoofdredacteurs vervangen zijn door Chinezen hetgeen natuurlijk zijn gevolgen heeft voor de inhoud van de krant
* scholen en leerkrachten worden meer en meer aangemaand om pro-Beijing te zijn. Bijvoorbeeld om het Chinese volkslied aan te leren. Er worden zelfs cursussen Chinese geschiedenis gemaakt in China bedoeld om te onderwijzen in Hong Kong (maar dan wel een sterk gecensureerde versie van de Chinese historiek). Momenteel zijn er nog niet veel scholen die dit toepassen maar de druk vanuit China wordt opgevoerd
* de rijke Chinese middenklasse komt naar Hong Kong om vastgoed op te kopen als belegging met als gevolg dat de lokale bevolking in de kou blijft staan en het op dit moment voor een koppel tweeverdieners zo goed als onmogelijk geworden is om een appartement(JE!) te kopen. De prijzen blijven jaar na jaar stijgen ten gevolge van vraag en aanbod en de downpayment is 30-40% van het aankoopbedrag. Gemiddeld aankoopbedrag voor een appartementje van 60 m2? Afhankelijk van de plaats, maar toch wel snel ergens rond de 500.000-750.000 euro. Gemakkelijk op te hoesten door een Chinees uit de middenklasse (die al niets doende rijk geworden zijn), niet zo makkelijk voor een lokale Honkie.
* screening aan de grens: heb je toch eens de behoefte om als Honkie de grens met China over te steken? Zorg er dan vooral voor dat je nergens geseind staat als "pro-democratisch Hong Kong lid" of je komt er niet in (of misschien nog erger, niet meer uit).
* veel van mijn collega's hebben inmiddels een soort van contingency plan of uitwijkmogelijkheid achter de hand mocht een dag de situatie in Hong Kong niet meer houdbaar zijn (lees, te Chinees worden). Uitwijkmogelijkheden houden dan in: alles in Hong Kong verkopen en verhuizen naar het land waar je een paspoort van hebt om daar je leven verder te zetten. Zo heb ik een paar collega's met een Canadees paspoort, een UK paspoort of een Taiwanees paspoort.  Voor diegenen die vertrekken zal het met spijt in het hart zijn hun moederland achter te laten, voor diegenen die noodgedwongen moeten blijven zal er geen keuze zijn dan het nieuwe bewind te aanvaarden.
* de huidige Chief Executive (soort Eerste Minister) en de Council worden ervan beschuldigd meer en meer marionetten te zijn van wat Beijing voorschrijft. China zou nu ook voor de volgende verkiezingen in 2017 Chinese kandidaten op de lijst willen zien. Dit heeft ook geleid tot wat er vandaag gaande is. Een pro-democratische beweging riep op tot de "Occupy Central" protestbeweging die vandaag is uitgegaan. Van Central (het financiële centrum) tot Causeway Bay (het shoppingdistrict) werden er betogingen georganiseerd om op te roepen tot een democratischer Hong Kong en het beschermen van de identiteit en integriteit van wat Hong Kong tot Hong Kong maakt. De petitie zou inmiddels al door 800.000 mensen getekend zijn. Hieronder een beeld van Victoria Park vandaag tijdens de Occupy Central for Love and Peace mars.




Een echte feestdag is het dus voor veel Hong Kongers niet te noemen. Naar de toekomst toe staat er veel op het spel, gewonnen vrijheden dreigen verloren te gaan. De speciale regeling die voor Hong Kong getroffen is met China duurt nog 33 jaar verder, maar het is nu al duidelijk dat een pro-Chinese invloed onafwendbaar is. Alleen de vraag hoe ver men deze wil doortrekken en hetgeen Hong Kong zo aantrekkelijk maakt op het spel wil zetten naar de toekomst toe.